Хөрөнгө оруулагчид тухайн компанийн хувьцаа “хямд” эсвэл “үнэтэй” байгаа эсэхийг тодорхойлохын тулд үнэлгээний харьцааг ашигладаг. Энэ хэсэгт бид хамгийн түгээмэл ашиглагддаг Үнэ/Орлого (P/E) болон Үнэ/Номын Үнэ Цэнэ (P/B) харьцааг авч үзье.
11.1 – Үнэ/Орлого (Price-to-Earnings – P/E) Харьцаа
P/E Харьцаа нь тухайн компанийн нэгж хувьцааны үнийг нэгж хувьцаанд ногдох орлого (EPS) -д харьцуулсан харьцаа юм.
| Тооцоолол: $\text{P/E Харьцаа} = \frac{\text{Нэгж хувьцааны зах зээлийн ханш}}{\text{Нэгж хувьцааны орлого (EPS)}}$ |
🔍 Ач Холбогдол
-
Хөрөнгө Оруулалтын Үнэ: P/E нь хөрөнгө оруулагчид компанийн нэг төгрөгийн ашиг -ийн төлөө хэдэн төгрөг төлж байгааг харуулдаг.
-
Өндөр P/E: Хөрөнгө оруулагчид тухайн компанийн ирээдүйн өсөлтийг өндрөөр үнэлж, ирээдүйд илүү их ашиг олно гэж хүлээж байгааг илтгэнэ.
-
Бага P/E: Компани зах зээлд дутуу үнэлэгдсэн (хямд) эсвэл өсөлт нь удааширсан, эрсдэл өндөртэй гэж үзэж байгааг илтгэнэ.
-
-
Харьцуулалт: P/E-г ашиглан нэг салбарын бусад компаниудтай эсвэл MSE-ТОП-20 Индекс-ийн дундаж P/E-тэй харьцуулж, тухайн хувьцаа харьцангуйгаар хэр үнэлэгдсэнийг тогтоодог.
11.2 – Үнэ/Номын Үнэ Цэнэ (Price-to-Book – P/B) Харьцаа
Номын Үнэ Цэнэ (Book Value – BV) нь компанийг нягтлан бодох бүртгэлийн үүднээс бүх өрийг нь төлсний дараа хувьцаа эзэмшигчдэд ногдох үлдэгдэл эд хөрөнгийн үнэ цэнэ юм.
Нэгж хувьцаанд ногдох Номын Үнэ Цэнэ (Book Value Per Share – BVPS)-ийг гаргахын тулд дээрх дүнг эргэлтэд байгаа хувьцааны тоонд хуваана.
|
|
| :— |
| Тооцоолол: $\text{P/B Харьцаа} = \frac{\text{Нэгж хувьцааны зах зээлийн ханш}}{\text{Нэгж хувьцаанд ногдох Номын Үнэ Цэнэ (BVPS)}}$ |
🔍 Ач Холбогдол
-
Эд Хөрөнгийн Баталгаа: P/B нь хувьцааны зах зээлийн ханш компанийн биет хөрөнгөөр хэр зэрэг баталгаажиж байгааг харуулдаг.
-
P/B < 1: Тухайн компанийн зах зээлийн үнэлгээ нь нягтлан бодох бүртгэлийн үнэлгээнээс бага байна. Энэ нь тухайн хувьцааг зах зээл хямд үнэлж байна (under-valued) гэсэн дохио байж болно.
-
P/B > 1: Зах зээлийн үнэлгээ нь номын үнэлгээнээс өндөр байна. Хөрөнгө оруулагчид компанийн ирээдүйн өсөлт болон биет бус хөрөнгийг (нэр хүнд, менежмент) өндрөөр үнэлж байна.
-
-
Банк, Санхүүгийн салбар: Банк, даатгалын компаниудыг үнэлэхэд P/B нь P/E-ээс илүү чухал үүрэгтэй байдаг. Учир нь тэдний хөрөнгийн чанар, үнэ цэнэ чухал байдаг. Монголын Банкуудын хувьцааг үнэлэхдээ P/B харьцааг зайлшгүй анхаарч үзэх ёстой.
11.3 – Хоёр харьцааг хамтад нь ашиглах
P/E болон P/B харьцааг хамтад нь ашиглах нь хувьцааны үнэлгээний талаар илүү бүрэн төгс ойлголт өгдөг.
| Төрөл | P/E Харьцаа | P/B Харьцаа | Үнэлгээний Дүгнэлт |
| Өсөлтийн Хувьцаа | Өндөр | Өндөр | Өсөлтийн хүлээлт өндөр, үнэ цэнэтэй. |
| Үнэ Цэнэтэй Хувьцаа | Бага | Бага (эсвэл < 1) | Зах зээлд дутуу үнэлэгдсэн, хямд. |
| Төлөвшсөн Хувьцаа | Дунд | Дунд/Өндөр | Тогтвортой, санхүүгийн сайн суурьтай. |
Жишээ (Монгол): Хэрэв МХБ дээрх А компани 5.5 P/E-тэй, 0.8 P/B-тэй байвал энэ нь тухайн компани нэгдүгээрт хямд (P/E бага), хоёрдугаарт, таны төлж буй мөнгө нь компанийн биет хөрөнгөөр баталгаажсан (P/B < 1) үнэ цэнэтэй хувьцаа байх магадлалтайг илтгэнэ.
