13. Нэгж Хувьцааны Орлогын Хэлбэлзэл (EPS Volatility) ба Эрсдэл

Нэгж хувьцааны орлогын хэлбэлзэл (EPS Volatility) гэдэг нь тухайн компанийн нэгж хувьцаанд ногдох орлого (EPS) жилийн болон улирлын хугацаанд хэр хурц, огцом өөрчлөгдөж байгааг илэрхийлдэг. Энэ нь компанийн ашигт ажиллагааны урьдчилан таамаглах чадварыг хэмжих үндсэн арга юм.

13.1 – Хэлбэлзэл ба Тогтвортой Байдал

Хөрөнгө оруулагчид ашгийн тогтвортой өсөлттэй компаниудыг илүүд үздэг.

• Тогтвортой EPS: EPS нь жилд 5-10% -ийн тогтмол, өгсүүр өсөлттэй байвал тухайн компанийн бизнес загвар тогтвортой, эрсдэл бага гэж дүгнэдэг. Ийм компаниуд ихэвчлэн “Блю чип” эсвэл “Хамгаалалтын” хувьцаанд багтдаг.

• Өндөр Хэлбэлзэлтэй EPS: EPS нь нэг улиралд +50% өсөж, дараагийн улиралд -30% буурах зэргээр огцом савалж байвал тухайн компанийн ирээдүйн ашигт ажиллагаа таамаглах боломжгүй, эрсдэл өндөр гэж үздэг.

13.2 – EPS Хэлбэлзлийн Үндсэн Шалтгаанууд

EPS-ийн хэлбэлзэл нь ихэвчлэн тухайн компанийн үйл ажиллагаа явуулж буй салбарын шинж чанар -тай холбоотой байдаг.

1. Циклийн Шалтгаан (Cyclical Factors)

Эдийн засгийн мөчлөгтэй шууд хамааралтай салбарт үйл ажиллагаа явуулдаг компаниудын EPS өндөр хэлбэлзэлтэй байдаг.

• Монголын Контекст: Уул уурхайн компаниуд. Жишээлбэл, дэлхийн зах зээл дээр зэс эсвэл нүүрсний үнэ огцом өсөхөд эдгээр компаниудын EPS маш өндөр болдог. Харин үнэ унахад ашиг нь тэг рүү, эсвэл алдагдал руу орж, EPS огцом буурдаг.

2. Үйлдвэрлэлийн Загвар (Operational Factors)

Компанийн дотоод үйл ажиллагааны онцлогоос үүдэлтэй хэлбэлзэл.

• Өрсөлдөөн: Салбартаа шинэ өрсөлдөгч гарч ирсэн, эсвэл технологийн огцом өөрчлөлт гарсан тохиолдолд компанийн орлого таамаглагдахгүйгээр буурч болно.

• Тогтмол Зардал (Fixed Costs): Тогтмол зардал өндөр компаниуд (жишээлбэл, дэд бүтэц их шаарддаг) нь орлого нь буурахад ашгийн алдагдал нь асар хурдтайгаар нэмэгддэг.

13.3 – Хөрөнгө Оруулалтын Эрсдэл

EPS-ийн өндөр хэлбэлзэл нь хөрөнгө оруулагчдад дараах эрсдэлийг үүсгэдэг:

1. Үнэ Цэнэ Таамаглах Боломжгүй: Ирээдүйн EPS-ийг таамаглах хэцүү байдаг тул P/E харьцаа-г үнэлгээнд ашиглах нь төвөгтэй болдог. Хөрөнгө оруулагчид эрсдэлийг нөхөхийн тулд хэлбэлзэл ихтэй компаниудын хувьцааг бага P/E-ээр худалдан авахыг шаарддаг.

2. Ногдол Ашгийн Эрсдэл: Ашиг тогтворгүй бол компани ногдол ашгаа тогтмол төлөх боломжгүй болдог. Энэ нь орлогоо ногдол ашигт найдаж буй хөрөнгө оруулагчдад шууд нөлөөлдөг.

3. Ханшийн Хэлбэлзэл (Volatility): EPS-ийн хэлбэлзэл нь хувьцааны ханшийн хэлбэлзлийг дагуулдаг. Энэ нь МХБ дээрх жижиг, хөрвөх чадвар багатай хувьцаануудын хувьд түгээмэл ажиглагддаг.

Түлхүүр Ойлголт: Хөрөнгө оруулалтын шийдвэр гаргахдаа EPS-ийн үнэ-нээс гадна түүний тогтвортой байдал буюу хэлбэлзлийг зайлшгүй анхаарах ёстой. Хэлбэлзэл их байх тусам эрсдэл өндөр байна.