Сүүлийн жилүүдэд хөрөнгө оруулагчид компанийн санхүүгийн үзүүлэлтээс гадна тухайн компани Байгаль Орчин (E), Нийгэм (S), Засаглал (G)-ын хүчин зүйлсийг хэрхэн хэрэгжүүлж байгааг анхаарч үзэх болсон. Энэхүү ESG үзүүлэлт нь компани хэр тогтвортой, ёс зүйтэй, урт хугацаанд амжилттай байх чадвартайг тодорхойлдог.
12.1 – ESG гэж юу вэ?
ESG нь компанийн үйл ажиллагаанд гарч буй материаллаг эрсдэл, боломжуудыг үнэлэхэд ашигладаг гурван үндсэн хүчин зүйлсийн товчлол юм.
12.2 – Байгаль Орчин (E) 🌳
Байгаль орчин (Environmental)-ы хүчин зүйлс нь тухайн компани дэлхий, байгаль орчинд хэрхэн нөлөөлж, эрсдэлийг хэрхэн удирдаж байгааг хэмждэг.
Монголын Нөхцөл дэх Жишээ:
-
Уур Амьсгалын Өөрчлөлт ба Нүүрсний Хэрэглээ: Монголын уул уурхай болон эрчим хүчний салбарын компаниудын нүлсэнд суурилсан үйл ажиллагаа, түүний нүүрсхүчлийн хийн ялгаралтыг бууруулах чиглэлээр хийж буй арга хэмжээ.
-
Усны Хэрэглээ ба Бохирдол: Уул уурхайн төслүүд, ялангуяа говь, хөдөө орон нутагт усны нөөцөд үзүүлэх нөлөөлөл, ус цэвэрлэх технологийн хэрэгжилт.
-
Ногоон Санхүүжилт: Банкууд болон Монголын Хөрөнгийн Бирж (МХБ)-ээр дамжуулан ногоон бонд, тогтвортой санхүүжилтийн хэрэгсэл гаргах.
12.3 – Нийгэм (S) 🧑🤝🧑
Нийгэм (Social)-ийн хүчин зүйлс нь тухайн компани ажилчид, ханган нийлүүлэгчид, үйлчлүүлэгчид болон үйл ажиллагаа явуулж буй орон нутгийн иргэдтэй хэрхэн харилцаж байгааг үнэлдэг.
Монголын Нөхцөл дэх Жишээ:
-
Орон Нутгийн Харилцаа: Уул уурхай, үйлдвэрлэлийн компаниуд орон нутгийн малчид, иргэдийн эрх ашгийг хүндэтгэх, бэлчээр, газар ашиглалтын маргааныг шийдвэрлэх арга барил.
-
Ажилчдын Эрх ба Аюулгүй Байдал: Компанийн ажлын байрны аюулгүй байдал (ялангуяа уул уурхайн гүнд), үндсэн болон гэрээт ажилчдын цалингийн шударга байдал.
-
Жендэрийн Тэгш Байдал: Компанийн удирдлага, ТУЗ дэх эмэгтэйчүүдийн төлөөлөл.
12.4 – Засаглал (G) 🛡️
Засаглал (Governance)-ын хүчин зүйлс нь компанийг хэрхэн удирдаж, хянаж байгааг хэмждэг. Энэ нь хөрөнгө оруулагчдын эрх ашгийг хамгаалах суурь юм.
Монголын Нөхцөл дэх Жишээ:
-
Төлөөлөн Удирдах Зөвлөл (ТУЗ): ТУЗ-ийн бүтэц, хараат бус гишүүдийн тоо, чадвар. ТУЗ-ийн үүрэг гүйцэтгэл нь компанийн менежментийн үйл ажиллагаанд хэрхэн үр дүнтэй хяналт тавьж байгаа эсэх.
-
Ил Тод Байдал ба Цөөнхийн Эрх: МХБ-д бүртгэлтэй компаниуд санхүүгийн мэдээлэл болон гүйлгээгээ хэр зэрэг ил тод нээлттэй мэдээлж байгаа эсэх. Цөөнхийн хувьцаа эзэмшигчдийн эрхийг хамгаалах байдал.
-
Авлига ба Ёс Зүй: Компанийн дотоод хяналт, авлигын эсрэг бодлого, үүсгэн байгуулагчид эсвэл улс төрийн холбоотой этгээдүүд компанийн шийдвэрт хэрхэн нөлөөлж байгааг хянах.
12.5 – Монголын Хөрөнгө Оруулагчдад ESG-ийн Ач Холбогдол
Монголын хөрөнгө оруулагчид ESG-г анхаарах нь чухал, учир нь:
-
Эрсдэлийн Удирдлага: Уул уурхайн салбар дахь Байгаль Орчин-той холбоотой зөрчил нь компанийн лицензийг цуцлах, үйл ажиллагааг зогсооход хүргэж, хувьцааны ханшийг гэнэт унагах (жишээ нь, нүүрсний тээвэртэй холбоотой асуудал) эрсдэлтэй.
-
Урт Хугацааны Тогтвортой Байдал: Засаглал сайтай компани нь санхүүгийн луйвар, хяналтын эрсдэлээс ангид байдаг тул урт хугацаанд илүү найдвартай байдаг.
-
Ирээдүйн Санхүүжилт: Ногоон санхүүжилтийн шаардлага өсөн нэмэгдэж байгаа тул ESG-ийн шалгуурыг хангасан компаниуд цаашид хөрөнгө босгох болон гадаадын томоохон хөрөнгө оруулагчдыг татах илүү сайн боломжтой болно.
