Маржин худалдаа (Margin Trading) буюу зээлээр худалдаа хийх нь хөрөнгө оруулагчид өөрийн хөрөнгөөс гадна брокерын компаниас мөнгө зээлж, хувьцаа худалдан авахыг хэлнэ. Энэ нь худалдан авах чадварыг (buying power) нэмэгдүүлж, хөшүүрэг (leverage) ашиглан өгөөжийг өсгөх зорилготой, өндөр эрсдэлтэй үйл ажиллагаа юм.
15.1 – Маржин Худалдаа Хэрхэн Ажилладаг Вэ?
Маржин худалдаа хийхийн тулд хөрөнгө оруулагч брокер дээрээ Маржин Данс нээлгэдэг.
-
Хөшүүрэг (Leverage): Хөрөнгө оруулагч зөвхөн хувьцааны үнийн тодорхой хувийг өөрөө гаргаж (энэ нь Маржин юм), үлдсэн хэсгийг нь брокероос зээлдэг.
-
Жишээ нь, хэрэв маржины шаардлага 50% байвал та 10 сая ₮-ийн үнэ бүхий хувьцааг худалдаж авахын тулд ердөө 5 сая ₮-ийг өөрөө гаргаж, үлдсэн 5 сая ₮-ийг брокероос зээлнэ. Та 5 сая ₮-ийн хөрөнгөөр 10 сая ₮-ийн арилжаа хийж байна.
-
-
Ашиг/Алдагдал: Хэрэв хувьцааны ханш өсвөл таны өгөөж хөшүүргээр хоёр дахин нэмэгдэнэ. Харин хувьцааны ханш буурвал таны алдагдал мөн хоёр дахин нэмэгдэж, таны өөрийн хөрөнгийг маш хурдан “идэж” эхэлдэг.
15.2 – Гол Эрсдэл: Маржин Дуудлага (Margin Call)
Маржин худалдааны хамгийн том эрсдэл бол Маржин Дуудлага (Margin Call) юм. Брокерын компани таны дансны үлдэгдэл зээлийн хэмжээгээр унах үед энэ дуудлагыг хийдэг.
📜 Үндсэн ба Баталгааны Маржин
-
Үндсэн Маржин (Initial Margin): Арилжааг эхлүүлэхэд хөрөнгө оруулагчийн өөрөө оруулах шаардлагатай анхны хөрөнгийн хувь. (Жишээ нь 50%).
-
Баталгааны Маржин (Maintenance Margin): Хөрөнгө оруулалтыг үргэлжлүүлэн барихад шаардлагатай дансны хамгийн доод үлдэгдэл. (Жишээ нь 30%).
🚨 Маржин Дуудлага Хэзээ Үүсэх Вэ?
Хэрэв таны хувьцааны ханш унаж, дансны нийт үнэлгээ Баталгааны Маржин-ийн түвшнээс доош ороход брокер танд Маржин Дуудлага хийж, дансаа нөхөж цэнэглэхийг шаарддаг.
Жишээ: Та 10 сая ₮-ийн хувьцааг 5 сая ₮-ийн өөрийн хөрөнгө, 5 сая ₮-ийн зээлээр худалдаж авсан (50% маржин). Баталгааны маржин 30%.
-
Нийт үнэлгээ 10 сая ₮ байх ёстой.
-
Хэрэв хувьцааны ханш 7.1 сая ₮ хүртэл унавал: Таны өөрийн хөрөнгө 2.1 сая ₮ (=7.1-5) болно. 2.1 сая ₮ нь нийт үнэлгээ (7.1 сая ₮)-ний 30% буюу баталгааны маржингаас бага.
-
Үр дүн: Брокер танд Маржин Дуудлага хийж, нэмэлт мөнгө оруулахыг шаардана. Хэрэв та мөнгө оруулахгүй бол брокер таны хувьцааг алдагдалтайгаар заавал худалдаж (Force Sell) зээлээ нөхнө.
15.3 – Маржин Худалдааны Эрсдэл
-
Хязгааргүй Алдагдал: Маржин худалдаа нь таны анх оруулсан хөрөнгөнөөс ч илүү алдагдал хүлээх боломжтой байдаг.
-
Хүүгийн Зардал: Та брокероос авсан зээлдээ тодорхой хэмжээний хүү төлнө. Энэ нь таны ашгийг бууруулж, алдагдлыг нэмэгдүүлдэг.
-
Монголын Зах Зээлийн Онцлог: МХБ дээрх зарим хувьцаа хөрвөх чадвар багатай, үнийн хэлбэлзэл (волатиль) өндөр байдаг. Ийм нөхцөлд Маржин Дуудлага нь маш хурдан үүсэх магадлалтай бөгөөд алдагдалтай худалдах эрсдэл өндөр юм.
Түлхүүр Ойлголт: Маржин худалдаа нь туршлагатай, эрсдэлийн өндөр түвшинг хүлээн зөвшөөрч чадах хөрөнгө оруулагчдад зориулагдсан. Энэ нь хөрөнгө оруулалтын өгөөжийг нэмэгдүүлэх хөшүүрэг боловч, үүний эсрэгээр катастрофийн түвшний алдагдал хүлээх магадлалыг мөн нэмэгдүүлдэг.
