Балансын Тайлан нь компанийн тодорхой нэг өдрийн санхүүгийн байдлыг зураг агшин (snapshot) хэлбэрээр харуулдаг. Энэ тайлан нь үргэлж тэнцвэртэй байх ёстой:
2.1 – Балансын Тайлангийн Бүтэц
Балансын тайланг хөрвөх чадвар (liquidity)-аар нь эрэмбэлэн ангилдаг.
1. Актив (Assets)
Актив нь эргэлтийн болон эргэлтийн бус гэж хуваагдана:
| Ангилал | Нэр | Тодорхойлолт |
| Эргэлтийн Актив (Current Assets) | 1 жил дотор бэлэн мөнгөнд шилжих боломжтой хөрөнгө. | Бэлэн мөнгө, Авлагын Данс (Accounts Receivable – үйлчлүүлэгчээс авах мөнгө), Бараа Материал (Inventory). |
| Эргэлтийн бус Актив (Non-Current Assets) | 1 жилээс дээш хугацаанд ашиглагдах урт хугацааны хөрөнгө. | Үндсэн Хөрөнгө (Property, Plant, & Equipment – PP&E), Биет бус Актив (Intangible Assets – бэрэг, брэнд). |
2. Өр Төлбөр (Liabilities)
Өр төлбөр нь эргэлтийн болон эргэлтийн бус гэж хуваагдана:
| Ангилал | Нэр | Тодорхойлолт |
| Эргэлтийн Өр Төлбөр (Current Liabilities) | 1 жил дотор төлөх ёстой үүрэг. | Өглөгийн Данс (Accounts Payable – ханган нийлүүлэгчдэд өгөх өр), Богино хугацаат Зээл. |
| Эргэлтийн бус Өр Төлбөр (Non-Current Liabilities) | 1 жилээс дээш хугацаанд төлөх урт хугацааны үүрэг. | Урт хугацаат Зээл, Бонд. |
3. Эзэмшигчдийн Өмч (Shareholders’ Equity)
Энэ нь компанийн үнэ цэнийг илэрхийлдэг.
-
Хувьцаат Капитал: Хувьцаа гаргаж оруулсан хөрөнгө.
-
Хуримтлагдсан Ашиг (Retained Earnings): Компанийн өмнөх үеийн болон тухайн үеийн үйл ажиллагаанаас олсон боловч Ногдол Ашиг болгон тараагаагүй, компанид үлдсэн нийт ашиг. (Энэ нь Орлого Үр Дүнгийн Тайлантай холбогддог).
2.2 – Гол Балансын Харьцаанууд
Балансын тайлангаас дараах хоёр чухал харьцааг тооцоолж, компанийн санхүүгийн эрүүл мэндийг үнэлдэг:
1. Эргэлтийн Харьцаа (Current Ratio)
Энэ нь компанийн богино хугацааны өр төлбөрөө төлөх чадварыг хэмждэг хөрвөх чадварын (liquidity) үзүүлэлт юм.
-
Утга: $\text{CR} > 1$ байвал сайн. Энэ нь компани богино хугацааны өрөө төлөх хангалттай хөрвөх чадвартай хөрөнгөтэй гэсэн үг.
-
Тайлбар: $\text{CR} = 2$ гэдэг нь тухайн компани 1 төгрөгийн богино хугацааны өр тутамд 2 төгрөгийн эргэлтийн хөрөнгөтэй байна гэсэн үг.
2. Өр ба Өмчийн Харьцаа (Debt-to-Equity Ratio – D/E)
Энэ нь компанийн санхүүгийн эрсдэл буюу хэдий хэмжээний өрийг эзэмшигчдийн өмчөөр санхүүжүүлж байгааг хэмждэг.
-
Утга: Өндөр $\text{D/E}$ нь өндөр санхүүгийн эрсдэлтэй гэсэн үг. Компани үйл ажиллагаагаа явуулахад зээлээс хэт хамааралтай байна.
-
Тайлбар: Салбараасаа хамаарна. Жишээ нь, банк, уул уурхайн салбарт өндөр $\text{D/E}$ байх нь хэвийн.
