Зардлаа Хянах Практик Зөвлөмжүүд: Мөнгөний Урсгалыг Барих нь

0
1

Бид өмнөх хэсгүүдэд төсөвлөлтийн онол, хуримтлалын ач холбогдлыг ойлгосон. Гэвч бодит амьдрал дээр сайхан төлөвлөгөө гаргасан ч түүнийгээ ягштал мөрдөх нь хамгийн хэцүү даваа байдаг. “Би уг нь мөнгөө үрэхгүй гэж бодсон ч нэг л мэдэхэд данс улайчихсан байдаг” гэх үг танд танил сонсогдож байна уу? Энэ бол зөвхөн танд тохиолддог асуудал биш юм. Зардлаа хянах нь хүсэл зоригоос гадна зөв арга техник шаарддаг ур чадвар юм. Ингээд Монгол хүний амьдралын хэв маягт хамгийн сайн тохирох, туршигдсан аргуудыг танилцуулж байна.

1. Японы “Какебо” (Kakeibo) арга: Сэтгэлтэйгээ ярилцах дэвтэр

Технологи хөгжсөн ч цаас, үзэг нийлүүлэн бичих нь тархинд хамгийн хүчтэй нөлөөлдөг хэвээр байна. Японы 100 гаруй жилийн түүхтэй “Какебо” арга нь зөвхөн тоо бүртгэх бус, мөнгө үрэх сэтгэл зүйгээ хянахад тусалдаг.

Энэ аргын зарчим маш энгийн. Та сар бүрийн эхэнд дэвтэр дээрээ орлогоо бичиж, зайлшгүй зардлаа хасаад “Энэ сард хэдэн төгрөг хадгалах вэ?” гэсэн зорилгоо тодорхойлно. Харин өдөр бүр зардлаа бичихдээ дараах 4 ангилалд хувааж бичдэг:

  1. Амьдрах (Survival): Хүнс, унаа, эм (Зайлшгүй).

  2. Сонголт (Optional): Гадуур хооллох, дэлгүүр хэсэх (Тэвчиж болох).

  3. Соёл (Culture): Ном, кино, үзвэр (Сэтгэлээ тэжээх).

  4. Илүүдэл (Extra): Гэнэтийн бэлэг, засвар (Төлөвлөөгүй).

Какебогийн хамгийн чухал хэсэг нь сарын эцэст хийдэг дүгнэлт юм. Та дэвтрээ хараад “Би энэ сард сэтгэл хөдлөлөөрөө хэт их хувцас авчихжээ” гэдгээ өөрөө ухаарч, дараа сард нь засах боломж олгодог. Энэ арга нь мөнгөө хямгадахыг “шийтгэл” бус, харин өөрийгөө сайжруулах “дасгал” болгон хувиргадаг.

2. E-Barimt ба Дижитал Хяналт

Монгол Улсад зардлаа хянах хамгийн бэлэн, хамгийн хүчирхэг хэрэгсэл бол хүн бүрийн утсанд байдаг E-Barimt (НӨАТ-ын баримтын систем) юм. Ихэнх хүмүүс үүнийг зөвхөн сугалаа, буцаан олголт авах зорилгоор ашигладаг ч, энэ нь таны хувийн санхүүгийн нягтлан бодогч юм.

Та дэлгүүрээс авсан бүх зүйлээ уншуулах бүрд систем автоматаар бүртгэж байдаг. Сарын эцэст та E-Barimt аппликэйшнийхээ “Статистик” цэс рүү ороод хараарай. Таны мөнгөний хэдэн хувь нь хүнсэнд, хэдэн хувь нь шатахуунд, хэдэн хувь нь хувцсанд явсныг нарийн графикаар харуулна. Энэхүү бэлэн өгөгдлийг ашиглан та өөрийн хэрэглээндээ дүгнэлт хийх боломжтой. Мөн банкны аппликэйшнүүд (Khan Bank, Golomt Bank г.м.) сүүлийн үед “Миний санхүү” цэсээрээ дамжуулан орлого зарлагын бүтцийг автоматаар харуулдаг болсон нь ажлыг улам хөнгөвчилж байна.

3. Бэлэн мөнгөний дугтуйн арга (Cash Envelope System)

Хэрэв та картаа уншуулах бүрдээ мөнгө үрж байгаагаа мэдэрдэггүй, “дижитал үрэлгэн” хүн бол энэ арга танд яг тохирно. Судалгаагаар хүн бэлэн мөнгөөр тооцоо хийхдээ картаар төлснөөс 15-20% бага зарцуулдаг болох нь тогтоогдсон. Учир нь мөнгө гараас гарахад тархинд “алдаж байна” гэсэн дохио илүү хүчтэй очдог (Pain of Paying).

Монголын нөхцөлд үүнийг ингэж хэрэгжүүлж болно: Цалин буухад та “Хүнс”, “Шатахуун”, “Зугаа цэнгэл” гэсэн ангиллуудад төсөвлөсөн мөнгөө бэлнээр авч, тус тусад нь дугтуйнд хийнэ. Жишээ нь, “Зугаа цэнгэл”-ийн дугтуйнд 200,000 төгрөг хийсэн бол, тэр дугтуй хоосорсон л бол дууслаа. Дахин мөнгө авах эрхгүй. Энэ нь таныг сахилга баттай байлгах хамгийн хатуу бөгөөд үр дүнтэй арга юм.

4. 72 цагийн дүрэм (Импульсив худалдан авалтыг зогсоох)

Дэлгүүр хэсэж байгаад, эсвэл Facebook, Instagram үзэж байгаад гэнэт гоё бараа хараад шууд авчихдаг уу? Үүнийг сэтгэл хөдлөлийн худалдан авалт гэдэг. Үүнийг зогсоох шилдэг арга бол “72 цагийн дүрэм” юм.

Хэрэв танд ямар нэгэн (зайлшгүй хэрэгцээний бус) зүйл авах хүсэл төрвөл шууд авалгүйгээр 3 хоног хүлээ. Энэ хугацаанд таны тархин дахь допамин (баярын даавар) буурч, эрүүл ухаан ажиллаж эхэлнэ. 72 цагийн дараа та ихэнхдээ “Энэ надад үнэхээр хэрэггүй юм байна” эсвэл “Үүний оронд өөр чухал зүйлд мөнгөө үрэх ёстой” гэдгээ ойлгосон байдаг. Монголчууд “Долоо хэмжиж, нэг огтол” гэж ярьдаг нь санхүүгийн хувьд энэ дүрмийг хэлж буй хэрэг юм.

Эцэст нь зөвлөхөд, зардлаа хянана гэдэг нь төгс байхын нэр биш юм. Та хааяа алдаж, төсвөөсөө хэтэрч болно. Гол нь шантралгүйгээр дараагийн өдрөөс нь дахиад бүртгэж, хянаж эхлэх нь чухал. “Бүртгэлтэй мөнгө үрждэг” гэдэг ардын үг зүгээр ч нэг гараагүй билээ.

📚 Ашигласан эх сурвалж ба Санал болгох линкүүд

1. “Kakeibo: The Japanese Art of Saving Money” (Fumiko Chiba): Японы уламжлалт аргачлалын тухай олон улсад бестселлер болсон ном. Монгол хэл дээрх санхүүгийн блогууд ч энэ аргыг ихээхэн онцолдог.

2. Гааль, Татвар, Санхүүгийн Мэдээллийн Технологийн Төв (E-Barimt): E-Barimt системийн хэрэглээ, статистик мэдээлэл харах зааварчилгааг эх сурвалж болгон ашиглав.

  • Эх сурвалж: EBarimt.mn

  • Линк: [подозрительная ссылка удалена]

3. Psychology Today – The Pain of Paying: Бэлэн мөнгө болон картын гүйлгээний сэтгэл зүйн ялгааны (Pain of Paying) тухай судалгаа, нийтлэлүүд.

4. Dave Ramsey – Envelope System: Дугтуйны аргыг орчин үед хэрхэн ашиглах тухай дэлгэрэнгүй зөвлөгөө.

ХОЛБООТОЙИлүү ихийг

ХАРИУ ҮЛДЭЭХ

Please enter your comment!
Please enter your name here