Мөнгө хуримтлуулах, хөрөнгө оруулах аялалд гарахдаа та заавал мэдэх ёстой хоёр төрлийн тооцоолол байдаг. Энэ бол Энгийн хүү болон Нийлмэл хүү юм. Энэ хоёрын ялгааг мэддэг хүн л мөнгийг жинхэнэ утгаар нь өсгөж, санхүүгийн эрх чөлөөнд хүрч чаддаг. Алдарт физикч Альберт Эйнштейн нийлмэл хүүг “Дэлхийн 8 дахь гайхамшиг” гэж нэрлээд, “Үүнийг ойлгосон нь мөнгө олдог, ойлгоогүй нь мөнгө төлдөг” гэж хэлсэн байдаг. Тэгвэл тэрхүү гайхамшиг нь яг юу вэ?
Эхлээд Энгийн хүү (Simple Interest)-г авч үзье. Нэрнээсээ л ойлгомжтой, энэ бол мөнгө өсөх хамгийн энгийн, шугаман хэлбэр юм. Энгийн хүүний дүрэм бол: Та зөвхөн анх байршуулсан үндсэн мөнгөн дүнгээсээ л хүү авна. Таны олсон хүү дахиж хүү бодогдохгүй, зүгээр л тусдаа хуримтлагдаад байна гэсэн үг.
Жишээгээр тайлбарлая: Та банкинд 10,000,000 төгрөг (Арван сая)-ийг жилийн 10%-ийн хүүтэй, энгийн хүүгээр тооцож хадгалуулсан гэж бодъё.
-
Эхний жил та 1 сая төгрөгийн хүү авна.
-
Хоёр дахь жил та мөн л 1 сая төгрөгийн хүү авна.
-
Гурав дахь жил ч гэсэн 1 сая төгрөгийн хүү авна. 20 жилийн дараа та жил бүр 1 саяыг авсаар нийт 20 сая төгрөгийн хүү цуглуулна. Анхны 10 саятайгаа нийлээд танд 30 сая төгрөг байх болно. Муугүй сонсогдож магадгүй. Гэхдээ нийлмэл хүүтэй харьцуулахад энэ нь маш удаан өсөлт юм.
Одоо Нийлмэл хүү (Compound Interest) буюу “Хүүгийн хүү”-г сонирхъё. Энэ бол мөнгөний жинхэнэ ид шид юм. Нийлмэл хүүгийн зарчим нь: Таны үндсэн мөнгөнөөс хүү бодогдохоос гадна, өмнө нь олсон хүүгээс тань дахин хүү бодогдоно.
Яг ижилхэн 10,000,000 төгрөг, жилийн 10%-ийн хүүтэй жишээг нийлмэл хүүгээр тооцож үзье.
-
1-р жил: Танд 1 сая төгрөгийн хүү орж ирнэ. Та үүнийг үрэлгүйгээр дансандаа үлдээнэ. Одоо таны дансанд 11 сая төгрөг байна.
-
2-р жил: Банк танд хүү бодохдоо анхны 10 саяас биш, харин 11 саяас 10%-ийг тооцно. Ингээд таны хүү 1.1 сая төгрөг болно. (Энгийн хүүгээс 100,000 төгрөгөөр илүү). Дансан дахь мөнгө 12.1 сая боллоо.
-
3-р жил: Одоо 12.1 саяас хүү бодогдоно. Хүү нь 1.21 сая төгрөг болно. Ингэж цаг хугацаа өнгөрөх тусам таны мөнгө өөрөөсөө “үр төл” гаргаж, тэр үр төл нь дахин үржиж эхэлнэ. 20 жилийн дараа таны мөнгө хэд болох бол? Энгийн хүүгээр 30 сая болж байсан бол, нийлмэл хүүгээр таны мөнгө 67,275,000 төгрөг болсон байна!
Анзаарч байна уу? Та хуруугаа ч хөдөлгөөгүй, нэмж мөнгө хийгээгүй. Зөвхөн хүүгээ авахгүйгээр дансандаа үлдээж, “Хүүгийн хүү” бодуулсны ачаар энгийн хүүтэй харьцуулахад 2 дахин их мөнгөтэй болсон байна. Үүнийг уулын оройгоор жижигхэн цасан бөмбөлөг өнхрүүлэхтэй зүйрлэдэг. Эхлээд жижигхэн байдаг ч доошлох тусам цас наалдаж, хурд нь нэмэгдэж, аварга том бөмбөлөг болдогтой адил юм.
Монгол Улс бол дэлхийд дээгүүрт орох өндөр хүүтэй (жилийн 11-14%) хадгаламжийн системтэй орон. Энэ нь бидний хувьд нийлмэл хүүг ашиглан баяжих маш том давуу тал юм. Барууны орнуудад хадгаламжийн хүү 1-3% байхад мөнгөө 2 дахин өсгөхөд 24-72 жил шаардагддаг. Харин Монголд “72-ын дүрэм”-ийг (72-ыг хүүнд хуваах) ашиглавал: 72 ÷ 12% = 6 жил. Та мөнгөө банкинд хийгээд мартахад л 6 жилийн дараа автоматаар хоёр дахин өсөх боломжтой алтан хөрсөн дээр бид амьдарч байна.
Тиймээс энгийн ба нийлмэл хүүгийн ялгааг ойлгоно гэдэг нь зөвхөн тооны хичээл биш, харин таны ирээдүйн сая сая төгрөгийн зөрүүг шийдэх чухал сонголт юм. Хамгийн чухал нь цаг хугацаа. Нийлмэл хүүгийн гайхамшиг нь удаан хугацаанд үйлчилдэг тул та хэдий чинээ эрт хуримтлуулж эхэлнэ, таны цасан бөмбөлөг төдий чинээ томрох болно.
📚 Хэрэгцээт линкүүд ба Тооцоолуур
Та өөрийн мөнгийг нийлмэл хүүгээр хэрхэн өсөхийг дараах линкүүдээр орж тооцоолж үзээрэй:
-
Investor.gov – Compound Interest Calculator: АНУ-ын Үнэт цаасны хорооны албан ёсны тооцоолуур. “Principal” гэдэг дээр мөнгөн дүнгээ, “Interest Rate” дээр Монголын банкны хүүг (жишээ нь 12) оруулаад тооцож үзээрэй.
-
Khan Academy – Interest Tutorial: Энгийн ба нийлмэл хүүгийн ялгааг нарийвчлан, графикаар харуулсан видео хичээл.
-
The Calculator Site – Compound Interest: Жил бүр, сар бүр нэмж мөнгө хийвэл хэрхэн өсөхийг харуулдаг нарийвчилсан тооцоолуур.
-
Монголбанк – Мөнгө, банкны статистик: Монголын банкуудын хадгаламжийн дундаж хүүгийн мэдээллийг эндээс авч, бодит тооцоолол хийх боломжтой.
