Амьдрал бол гэнэтийн зүйлээр дүүрэн аялал юм. Бид ирээдүйг хэчнээн сайхнаар төсөөлж, төлөвлөдөг ч маргааш юу болохыг хэн ч урьдчилан таашгүй. Гэнэт шүд өвдөх, өвлийн хүйтэнд машин эвдрэх, цомхотголд орж ажилгүй болох, эсвэл гэр бүлийн гишүүн хүндээр өвдөх зэрэг таагүй үйл явдлууд хэлж биш хийсэж ирдэг жамтай. Яг ийм хүнд үед таныг хэн нэгнээс мөнгө зээлэх, өндөр хүүтэй “ломбард”-нд хандах, эсвэл банкны “цалингийн зээл”-ээ нэмж авахаас хамгаалдаг цорын ганц санхүүгийн хэрэгсэл бол “Яаралтай нөөц сан” юм.
Яаралтай нөөц сан гэдэг нь нэрнээсээ л ойлгомжтой буюу зөвхөн зайлшгүй, гэнэтийн, төлөвлөгдөөгүй нөхцөл байдалд ашиглахаар тусгайлан хадгалсан мөнгө юм. Үүнийг энгийнээр тайлбарлавал, машин донсолгоотой замд явахад зөөлөвч болдог амортизатор эсвэл ослын үед задардаг “аюулгүйн дэр”-тэй зүйрлэж болно. Хэрэв танд ийм сан байхгүй бол амьдралын жижигхэн донсолгоо ч таныг санхүүгийн гүн ангал руу түлхэх эрсдэлтэй байдаг. Жишээлбэл, машин эвдрэхэд засварын төлбөр болох 500,000 төгрөг төлөхийн тулд кредит картаа ашиглавал та зөвхөн засварын мөнгө төлөөд зогсохгүй, картын хүүг сар бүр төлөх нэмэлт дарамтад орно. Харин нөөц сантай хүн тэр мөнгийг шууд гаргаж төлөөд, дараа сард нь сангаа буцааж дүүргэхэд л хангалттай байдаг. Энэ нь санхүүгийн хямралыг зүгээр л нэг “төвөгтэй асуудал” болгон хувиргаж буй хэрэг юм.
Тэгвэл энэ санд хэдэн төгрөг байх ёстой вэ? Санхүүгийн зөвлөхүүд яаралтай нөөц санг таны сарын зайлшгүй хэрэглээний зардлыг 3-аас 6 дахин нугалсантай тэнцэх хэмжээтэй байхыг зөвлөдөг. Анхаарах зүйл нь таны “цалин” биш, харин “зардал” юм. Жишээлбэл, та сард 2 сая төгрөгийн цалинтай боловч байр, хоол, унаа зэрэг зайлшгүй зардалд 1.5 сая төгрөг зарцуулдаг гэж бодъё. Тэгвэл таны нөөц санд дор хаяж 4.5 сая төгрөг (1.5 сая x 3 сар), цаашлаад 9 сая төгрөг (1.5 сая x 6 сар) байх шаардлагатай. Энэ мөнгө нь хэрвээ та маргааш ажилгүй боллоо гэхэд дараагийн ажилдаа ортлоо бусдын гар харахгүйгээр 3-6 сар амьдрах боломжийг танд олгоно. Монголын нөхцөлд ажлын байрны тогтвортой байдал сул, эрүүл мэндийн үйлчилгээний төлбөр өндөр байдаг тул 6 сарын нөөцтэй байх нь хамгийн найдвартай хувилбар юм.
Нөөц сангаа хаана байршуулах нь бас нэгэн чухал асуудал юм. Энэ мөнгийг гэртээ бэлнээр хадгалах нь хулгайд алдах эсвэл үрчих эрсдэлтэй, харин хугацаатай хадгаламж эсвэл хувьцаанд хийх нь мөнгөө яаралтай авахад хүндрэлтэй байдаг. Тиймээс хамгийн тохиромжтой хувилбар бол хугацаагүй хадгаламжийн данс юм. Та мөнгөө хүссэн үедээ авч болох ч, өдөр тутмын картаасаа тусдаа байлгах нь санамсаргүйгээр үрэхээс сэргийлнэ. Мөн бага ч болов хүү тооцогдох тул мөнгө тань инфляцид бүрэн идэгдэхгүй.
Эцэст нь хэлэхэд, яаралтай нөөц сан бүрдүүлэх нь сэтгэл зүйн асар их ач холбогдолтой. Дансандаа “Хар өдрийн мөнгө”-тэй байх нь танд өөртөө итгэх итгэл, амар амгалан байдлыг бэлэглэдэг. Та даргадаа загнуулсан ч ажлаасаа халагдахаас айхгүй, өвдсөн ч эмчилгээний төлбөртөө санаа зовж шаналахгүй. Энэхүү сэтгэлийн амар амгалан нь танд илүү зөв шийдвэр гаргах, урт хугацааны зорилгодоо төвлөрөх боломжийг олгодог санхүүгийн эрх чөлөөний эхний алхам билээ.
📚 Ашигласан эх сурвалж ба Санал болгох линкүүд
1. Dave Ramsey – 7 Baby Steps (Алхам 1 ба 3): Дэлхийн хувийн санхүүгийн хамгийн алдартай аргачлал болох “Dave Ramsey”-ийн “7 алхам”-д Яаралтай нөөц санг хоёр үе шаттай бүрдүүлэхийг зөвлөдөг. Эхлээд 1000 доллар (Монголоор бол ойролцоогоор 2-3 сая төгрөг), дараа нь өрөө төлж дууссаны дараа 3-6 сарын нөөц бүрдүүлэх тухай.
-
Эх сурвалж: Ramsey Solutions
-
Линк: https://www.ramseysolutions.com/dave-ramsey-7-baby-steps
2. Vanguard – Emergency Fund Guide: Дэлхийн хөрөнгө оруулалтын томоохон сан Vanguard-ийн зөвлөмжид мөнгийг хаана байршуулах (Liquidity буюу хөрвөх чадвар) тухай дэлгэрэнгүй тайлбарласан байдаг.
-
Эх сурвалж: Vanguard
-
Линк: https://investor.vanguard.com/investor-resources-education/emergency-fund
3. Монголбанкны Санхүүгийн Боловсрол: Монгол Улсын эдийн засгийн нөхцөл байдал, өрхийн дундаж зарлагад суурилсан зөвлөмжүүд.
-
Эх сурвалж: Монголбанк
-
Линк: https://www.mongolbank.mn/mn/public-financial-education
4. Investopedia – Why You Need an Emergency Fund: Яаралтай нөөц сангийн тодорхойлолт, түүнийг хэрхэн тооцоолох тухай олон улсын стандарт ойлголт.
-
Эх сурвалж: Investopedia
-
Линк: https://www.investopedia.com/articles/personal-finance/111813/five-rules-emergency-fund.asp
