Санхүүгийн ертөнцөд хөл тавьж буй олон хүмүүс “Хуримтлал” (Savings) болон “Хөрөнгө оруулалт” (Investing) гэх хоёр ойлголтыг ижил утгатай мэтээр андуурч хэрэглэдэг. “Би мөнгөө банкинд хадгалуулж хөрөнгө оруулалт хийж байна” гэж ярих нь түгээмэл боловч, нарийн мэргэжлийн үүднээс харвал энэ хоёр нь тэс өөр зорилго, тэс өөр үр дүнд хөтөлдөг санхүүгийн хэрэгслүүд юм. Эдгээрийн ялгааг тариаланчийн жишээгээр тайлбарлавал илүү ойлгомжтой байх болно. Хуримтлал гэдэг нь та хураасан үр тариагаа агуулахад найдвартай хадгалж, хулгана идэхээс хамгаалж буй хэрэг юм. Харин хөрөнгө оруулалт гэдэг нь тэр үр тариагаа газар шороонд булж, бороо орохыг хүлээж, ирээдүйд нэгийг мянга болгож өсгөх үйл явц юм. Нэг нь аюулгүй байдлыг чухалчилдаг бол нөгөө нь өсөлтийг чухалчилдаг.
Хуримтлал: Санхүүгийн Аюулгүй Бүс
Хуримтлал гэдэг нь мөнгийг ирээдүйн хэрэглээнд зориулан аюулгүй газар хадгалах үйлдэл юм. Монгол Улсад үүний хамгийн тод жишээ бол арилжааны банкуудын хадгаламжийн данс юм. Хуримтлалын гол зорилго нь баяжих биш, харин мөнгөө алдахгүй байх болон хэрэгтэй үедээ шууд ашиглах боломж (хөрвөх чадвар)-д оршдог.
Та мөнгөө банкинд хадгалуулснаар тодорхой хэмжээний хүү авдаг ч, энэ нь ихэвчлэн инфляцийн түвшинтэй ойролцоо эсвэл бага зэрэг дээгүүр байдаг тул таны мөнгөний худалдан авах чадвар төдийлөн өсдөггүй. Гэхдээ хуримтлал нь эрсдэлгүй. Монгол Улсад Хадгаламжийн Даатгалын Корпораци (DICOM) гэж байгууллага байдаг бөгөөд энэ нь таны банкинд байршуулсан 20 сая төгрөг хүртэлх мөнгийг банк дампуурсан ч эргүүлэн төлөх баталгааг гаргадаг. Тиймээс “Яаралтай нөөц сан” болон ойрын 1-3 жилийн дотор хийхээр төлөвлөж буй худалдан авалтын мөнгийг (жишээ нь, машин авах, аялалд явах) заавал хуримтлал хэлбэрээр байршуулах ёстой.
Хөрөнгө Оруулалт: Баялаг Бүтээх Зам
Харин хөрөнгө оруулалт гэдэг нь мөнгөө өсгөж, ирээдүйд баялаг бүтээхийн тулд тодорхой хэмжээний эрсдэл хүлээх үйл явц юм. Та хөрөнгө оруулалт хийхдээ хувьцаа, бонд, үл хөдлөх хөрөнгө эсвэл бизнес худалдаж авдаг.
Хөрөнгө оруулалтын гол давуу тал нь инфляцийг ялан дийлэх боломж юм. Монголд инфляци дунджаар 10% орчим байдаг гэж үзвэл, таны мөнгө жил бүр үнэ цэнээ алдаж байдаг. Банкны хадгаламж үүнийг арай ядан нөхдөг бол, хөрөнгийн зах зээл (Монголын Хөрөнгийн Бирж дээрх хувьцаанууд эсвэл компанийн бондууд) нь түүхэн урт хугацаандаа үүнээс өндөр өгөөж өгөх боломжтой байдаг. Гэхдээ энд “эрсдэл” гэдэг зүйл гарч ирнэ. Хувьцааны үнэ өсөж болно, бас унаж болно. Та оруулсан мөнгөнөөсөө алдагдал хүлээх магадлалтай. Чухамхүү энэ эрсдэлийг хүлээснийхээ төлөө та “эрсдэлийн шагнал” буюу өндөр өгөөж хүртдэг жамтай. Хөрөнгө оруулалт нь тэтгэвэрт гарах, хүүхдийн ирээдүйн боловсрол, санхүүгийн эрх чөлөөнд хүрэх зэрэг 5, 10, 20 жилийн урт хугацааны зорилгод зориулагддаг.
Ялгааг хэрхэн ойлгох вэ?
Эдгээрийн ялгааг хугацаа болон зорилгоор нь зааглах хэрэгтэй.
-
Хэрэв танд ирэх жил хурим хийх мөнгө хэрэгтэй бол түүнийг хөрөнгийн зах зээлд оруулж болохгүй. Учир нь зах зээл унавал та хуримаа хийж чадахгүйд хүрнэ. Энэ мөнгө Хуримтлалд байх ёстой.
-
Харин та 30 настай, 60 насандаа тэтгэвэрт гарах мөнгөө цуглуулж байгаа бол түүнийг банкинд хадгалах нь алдагдалтай. 30 жилийн хугацаанд инфляци таны мөнгийг “идэж” дуусна. Энэ мөнгө өсөж үржих ёстой тул Хөрөнгө оруулалтад (хувьцаа, үл хөдлөх хөрөнгө) байх ёстой.
Дүгнэж хэлэхэд, санхүүгийн эрүүл амьдралд энэ хоёр хоёулаа хэрэгтэй. Хуримтлал таныг өнөөдрийн гэнэтийн цохилтоос хамгаалдаг “бамбай” бол, хөрөнгө оруулалт таныг ирээдүйн чинээлэг амьдрал руу хөтлөх “хөдөлгүүр” юм. Ухаалаг хүн эхлээд бамбайгаа бөхөлж (Яаралтай нөөцөө бүрдүүлж), дараа нь хөдөлгүүрээ асаадаг (Илүү гарсан мөнгөө хөрөнгө оруулдаг) дүрмийг баримталдаг билээ.
📚 Ашигласан эх сурвалж ба Санал болгох линкүүд
1. Хадгаламжийн Даатгалын Үндэсний Хороо (DICOM): Монгол Улс дахь хадгаламжийн даатгалын тогтолцоо, 20 сая төгрөгийн баталгааны тухай мэдээлэл. Энэ нь “Хуримтлал аюулгүй” гэдгийг нотлох гол эх сурвалж юм.
-
Эх сурвалж: Хадгаламжийн Даатгалын Үндэсний Хороо
-
Линк: https://dicom.mn/ (Түгээмэл асуултууд хэсэг)
2. Монголын Хөрөнгийн Бирж (MSE): Хөрөнгө оруулалтын өгөөж, хувьцаа болон бондын ялгаа, зах зээлийн түүхэн мэдээллийг харах эх сурвалж.
-
Эх сурвалж: Монголын Хөрөнгийн Бирж
-
Линк: http://mse.mn/mn/ (Арилжааны мэдээ, ТОП-20 индекс)
3. Investopedia – Savings vs. Investing: Санхүүгийн ойлголтуудын олон улсын тодорхойлолт, эрсдэл ба өгөөжийн хамаарлын онолын эх сурвалж.
-
Эх сурвалж: Investopedia
-
Линк: https://www.investopedia.com/ask/answers/12/difference-investing-saving.asp
4. Golomt Capital / TDB Securities (Жишээ болгон): Монголын үнэт цаасны компаниудын гаргасан “Хөрөнгө оруулагчийн гарын авлага”-ууд нь энэ сэдвийг маш сайн тайлбарласан байдаг.
-
Линк: https://golomtcapital.com/ (Судалгаа, мэдээллийн хэсэг)
